فضائل، آداب و احکام دهه اول ذی الحجه

شیخ موسی بازماندگان

۱- بجا آوردن رکن دین (حج) در این ایام جمع می گردد. «وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً» [آل عمران/۹۷]

فواید بجا آوردن حج:

کسی که حج و عمره را بجا می آورد مهمان خداست، برای هر قدمش یک حسنه داده ویک گناه کم می شود وجهاد بدون قتال وجنگ به حساب می آید و به مقدار هزینه وسختی که تحمل می کند به او پاداش می دهند و فقر از او دور شده و گناهانش بخشیده می شود گویا که تازه از مادر متولد شده وپاداش حج مبرور چیزی بجز بهشت نیست.

حج مبرور:

فرد با مال حلال رفته ودر آنجا اعمال خلاف مناسک انجام نداده وپس از برگشت پایبند امور شرعی باشد.

تذکر: سستی در بجا آوردن این رکن دین شایسته ی مؤمن نیست واگر فرد استطاعت مالی وجسمی داشته باشد حج بر او واجب است.

الف) عمر رضی الله عنه می گفت کسی که توانایی بجا آوردن حج را داشته باشد وبجا نیاورد یهودی ونصرانی بمیرد برای او بهتر است.

ب) اگر فرد استطاعت مادی وجسمی داشته وحج بجا نیاورده وبمیرد، وظیفه ی وارثین است که قبل از تقسیم ارثیه، حجه ی او (مبلغ مورد نیاز برای بجا آوردن یک حج) از مالش بیرون کنند همانگونه که بدهی مردم را پرداخت می کنند حجه ای که برگردن اوست ادا نمایند تا روز قیامت که به درگه خدا حاضر می گردد رکنی از ارکان اسلام او ناقص نباشد.

۲- فضایل ده روز اول ذی الحجه

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: «مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيهَا أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ هَذِهِ الْأَيَّامِ» يَعْنِي أَيَّامَ الْعَشْرِ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَلَا الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟ قَالَ: «وَلَا الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، إِلَّا رَجُلٌ خَرَجَ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ، فَلَمْ يَرْجِعْ مِنْ ذَلِكَ بِشَيْءٍ» (صحیح ترغیب وترهیب رقم/۱۱۴۸)

از ابن عباس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: روزهایی نیست که عبادت در آنها نزد خدا محبوب تر وپسندیده تر ازاین ایام یعنی دهه ی اول ذی الحجه باشد. گفتند: ای رسول الله حتی جهاد در راه خدا نیز از آن بزرگتر نیست، فرمودند: جهاد در راه خدا نیز از آن بزرگتر نیست، مگر مردی که با نفس و مال خود برای جهاد خارج شده وهیچ کدام را باز نیاورده باشد.

اعمالی می توان در دهه ی ذی الحجه انجام داد:

۱- روزه: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَصُومُ تِسْعَ ذِي الْحِجَّةِ. (صحیح/ابوداوود رقم/۲۴۳۷) پیامبر صلی الله علیه وسلم نه روز اول ذی الحجه را روزه می گرفتند.

۲- ذکر: تسبیح وتحمید وتهلیل گفتن: عَنِ ابْنِ عُمَرَ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَا مِنْ أَيَّامٍ أَعْظَمُ عِنْدَ اللهِ، وَلَا أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الْعَمَلِ فِيهِنَّ مِنْ هَذِهِ الْأَيَّامِ الْعَشْرِ، فَأَكْثِرُوا فِيهِنَّ مِنَ التَّهْلِيلِ، وَالتَّكْبِيرِ، وَالتَّحْمِيدِ» (حدیث صحیح/ احمد ۶۱۵۴)

از عبدالله بن عمر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هیچ روزی باشکوه تر ومحبوب تر در انجام اعمال نیک نزد خداوند از ده روز اول ذی الحجه وجود ندارد پس در این روز ها «لا إله إلا الله والله أکبر والحمد لله» را زیاد بگویید.

۳- استغفار

۴- تلاوت قرآن

۵- محافظت بر سنتهای قبلیه وبعدیه

۶- صدقه وبجا آوردن صله رحم

۷- جهاد ونگهبانی در راه خدا

۸- بیان فضل ایام ذی الحجه برای مردم

۹- در صورت داشتن قربانی شایسته است نکات زیر رعایت کنید.

از ام سلمه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هر گاه هلال ماه ذی الحجه را مشاهده نمودید وقصد قربانی کردن داشتید؛ تا حیوان را قربانی نکرده اید چیزی از مو، ناخن و موهای زاید خود را کوتاه نکنید. (مسلم رقم/۱۹۷۷)

فضایل روز عرفه

از ابن عمررضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «… و اما ایستادنت در بعد ازظهرعرفه، خداوند به آسمان دنیا فرود آمده ونزد ملائکه به شما افتخار می کند ومی فرماید: بندگان من با موهای درهم ریخته از هر گوشه وکنار به امید بهشتم آمده اند، اگر گناهانتان به تعداد شن ها یا قطره های باران یا کف روی دریا باشد آنها را بخشیدم، بندگان من از سرزمین عرفه بیرون بروید در حالی که شما وکسانی را که برای آنها دعا کرده اید بخشیده ام». (صحیح ترغیب/ رقم ۱۱۱۲)

عرفه روزی که دین کامل گردید

«اليَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا » [مائده/۳] امروز دین شما را برایتان کامل ونعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آئین، برای شما برگزیدم.

ابن جریر طبری رحمه الله می گوید: رسول خدا صلی الله علیه وسلم پس از این تاریخ، فقط هشتاد و یک روز زنده بودند، سپس به سوی رفیق اعلی شتافتند.
طارق بن شهاب گفت مردی از یهودیان نزد عمر ابن خطاب رضی الله عنه آمده وگفت: ای امیر المؤمنین! شما ایه ای را که در کتاب خویش می خوانید که اگر بر ما جماعت یهود نازل می شد قطعا روز نزول آن را عید می گرفتیم عمر رضی الله عنه پرسید: کدام آیه؟ یهودی گفت: [اليَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ…] عمر رضی الله عنه گفت: « به خدا سوگند من به روز و ساعتی که این آیه بر رسول خدا صلی الله علیه وسلم نازل شد آگاهم، و آن ساعت، بعد از ظهر عرفه در روز جمعه بود».

اعمال روز عرفه

۱- روزه گرفتن: رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد روزه ی روز عرفه فرمودند: گناهان سال گذشته و سال آینده را محو می کند. (مسلم / رقم ۱۱۶۲)

۲- دعا کردن: عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «أَفْضَلُ الدُّعَاءِ دُعَاءُ يَوْمِ عَرَفَةَ» (صحیح الجامع/ رقم ۱۱۰۲) رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: بهترین دعا، دعای روز عرفه است.

۳- ذکر کردن: عَنْ علی عَنْ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «أفضل ما قلت أنا والنبيون عشية عرفة: لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير» (سلسلة الصحیحه/ رقم۱۵۰۳)

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: بهترین ذکری که من و پیامبران قبل از من در بعد از ظهر روز عرفه گفته اند: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِير» می باشد.