راه های خیر در رمضان

نوشزاد اورکیش

قال تعالی: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ» [بقره:‌ ۱۸۵]

يقينا ما وارد ماهی شديم كه خداوند در اين ماه درهای خير را بر ما باز می‌كند و حسنات را مضاعف‌تر، در اين ماه درهای بهشت باز كرده‌ می‌شود و درهای جهنم بسته می‌شود. بر ماست كه اين ماه و فرصت را غنيمت شماريم چرا كه اگر غفلت كنيم و چشم روی هم بگذاريم اين ماه هم می‌گذرد زيرا همانطور كه خداوند گفته: اين ايام، ايام معدودي بيش نيست.”ايام معدوات” براي اينكه ما بهتر بتوانيم از اين ماه استفاده كنيم براي شما خوانندگان گرامی تعدادي از راه‌هاي خير، راه‌ها ودرهاي خيري كه زياد هستند را طبق احاديث در اين مقاله بازگو می‌كنيم. شايد كه براي همه‌ي ما مفيد واقع گردد.

۱- خواندن دعاي « اللَّهُمَّ أهِلَّهُ عَلَيْنا باليُمْنِ وَالإِيمانِ وَالسَّلامَةِ وَالإِسْلامِ رَبِّي وَرَبُّكَ اللَّه»[۱] هنگام رؤيت هلال به خاطر دعا كردن پيامبرصلی الله علیه وسلم هنگام دين هلال.

۲- عجله در افطار نمودن به خاطر قول پيامبرصلی الله علیه وسلم « لَا يَزَالُ النَّاسُ بِخَيْرٍ مَا عَجَّلُوا الْفِطْرَ »[۲] به استمرار مردم در خير و خوبي هستند تا وقتی كه در افطار كردن عجله می‌كنند.

۳- دعا هنگام افطاركردن به خاطر قول پيامبرصلی الله علیه وسلم « إِنَّ لِلصَّائِمِ عِنْدَ فِطْرِهِ دَعْوَةً لَا تُرَدُّ» [۳] دعاي شخص روزه‌دار هنگام افطار رد نمی‌شود و همچنین به دلیل قول پیامبر صلی الله علیه و سلم «ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ لاَ تُرَدُّ: دَعْوَةُ الْوَالِدِ، وَدَعْوَةُ الصَّائِمِ، وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ”. (رواه احمد)»و پيامبر هنگام افطار اين دعا را می‌نمود « ذَهَبَ الظَّمَأُ، وَابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ ، وَثَبَتَ الأَجْرُ ، إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى»[۴]

۴-حمد خدا بعد از خوردن و نوشيدن « إِنَّ اللَّهَ لَيَرْضَى عَنِ الْعَبْدِ يَأْكُلُ الأَكْلَةَ فَيَحْمَدُهُ عَلَيْهَا ، أَوْ يَشْرَبُ فَيَحْمَدُهُ عَلَيْهَا»[۵]بدرستي كه خداوند از بنده‌اي راضي می‌شود كه هر وقت خوردنی خورد يا نوشيدنی نوشيد حمد او را بگويد.

۵- محافظت بر نماز تروايح به خاطر قول پيامبرصلی الله علیه وسلم « أَفْضَلُ الصَّلَاةِ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ صَلَاةُ اللَّيْلِ»[۶]بهترين نماز بعد از نماز فرض، نماز شب می‌باشد.

۶- رفتن به مساجد به خاطر قول پيامبر صلی الله علیه وسلم « مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ ، أَوْ رَاحَ ، أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ نُزُلا فِي الْجَنَّةِ كُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ »[۷] كسی كه در سپيده‌ دم يا بعد از زوال بطرف مسجد رود،خداوند برايش در هر سپيده دم يا بعد از زوال كه به طرف مسجد می‌رود- در بهشت وسائل ميهمانی را مهيا می‌كند.

۷- افطار دادن به شخص روزه دار به خاطر قول پيامبر صلی الله علیه وسلم « مَنْ فَطَّرَ صَائِمًا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ غَيْرَ أَنَّهُ لَا يَنْقُصُ مِنْ أَجْرِ الصَّائِمِ شَيْئًا»[۸] كسی كه به روزه‌داری افطاری دهد برای او مثل اجر شخص روزه‌دار است بدون اينكه مزد شخص روزه‌دار چيزی كم شود.

۸- مطلق دعا كردن به خاطر قول رسول الله صلی الله علیه وسلم«أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي وَأَنَا مَعَهُ إِذَا دَعَانِي»[۹]من نزد گمان بنده‌ام به من هستم، و من همراه او هستم هنگامی كه مرا دعا نمود. همچنين رسول الله صلی الله علیه و سلم می‌فرمايد: «الدُّعَاءُ هُوَ الْعِبَادَةُ »[۱۰] دعا همان عبادت است.

۹- دعا كردن برای شخص مسلمان در پنهانی به خاطر قول پيامبر صلی الله علیه وسلم «مَا مِنْ عَبْدٍ مُسْلِمٍ يَدْعُو لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ إِلَّا قَالَ الْمَلَكُ وَلَكَ بِمِثْلٍ» [۱۱]هيچ مسلمانی نيست كه برای برادرش در غياب وی دعا می‌كند مگر اينكه فرشته می‌گويد: و برای تو مانند آن باد.

۱۰- حرص بر ذكر خدا به دليل « عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُسْرٍ – رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ – ، أَنَّ رَجُلًا قَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ! إِنْ شَرَائِعَ الْإِسْلَامِ قَدْ كَثُرَتْ عَلَيَّ ، فَأَخْبِرْنِي بِشَيْءٍ أَتَشَبَّثُ بِهِ . قَالَ : ” لَا يَزَالُ لِسَانُكَ رَطْبًا مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ» [۱۲] از عبدالله بن بسر رضی الله عنه روايت است كه مردي گفت: اي رسول خدا شريعت اسلام بر من زياد شده پس خبر بده مرا به چيزي كه مرا بر آن(شريعت اسلام) ثابت نگه دارد پيامبر فرمود: به استمرار زبانت از ذكر خدا تَر باشد.

۱۱- اداي عمره در رمضان اگر ميسر شد به دليل قول پيامبرصلی الله علیه وسلم «العُمْرَةً فِي رَمَضَانَ تَعْدِلُ حَجَّةً أو حَجَّةً مَعِي»[۱۳] عمره در رمضان برابر حج است يا حج همراه من (پيامبر)

۱۲- كثرت تلاوت قرآن و تدبر در آن به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم « اقْرَءُوا الْقُرْآنَ ، فَإِنَّهُ يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ شَفِيعًا لِأَصْحَابِهِ»[۱۴] قرآن را بخوانيد بدرستي كه آن در روز قيامت براي يارانش شفيع خواهد بود.

۱۳- محافظت بر نماز‌هاي فرض به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم:
«مَا مِنَ امْرِئٍ مُسْلِمٍ تَحْضُرُهُ صَلَاةٌ مَكْتُوبَةٌ فَيُحْسِنُ وُضُوءَهَا وَخُشُوعَهَا وَرُكُوعَهَا إِلَّا كَانَتْ كَفَّارَةً لِمَا قَبْلَهَا مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ يُؤْتِ كَبِيرَةً وَذَلِكَ الدَّهْرُ كُلُّهُ» [۱۵] هيچ مسلماني نيست كه وقت نماز فرضش برسد او نيكو وضوء نموده و خشوع و ركوعش را به وجهي نيكو بجاي آورد مگر اينكه (اين كارها) كفاره است براي گناهان پيش از آن تا زماني كه گناهان كبيره انجام نشده باشد و اين امر در تمام وقت جاري است. همچنين از رسول الله صلی الله علیه وسلم سؤال شد كه كدام عمل با فضيلت‌تر است فرمود: «الصلاة لوقتها»[۱۶] خواندن نماز در وقتش

۱۴- حرص بر صف اول به خاطر قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي النِّدَاءِ وَالصَّفِّ الْأَوَّلِ ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلَّا أَنْ يَسْتَهِمُوا عَلَيْهِ لَاسْتَهَمُوا»[۱۷] اگر مردم بدانند كه در اذان و صف اول چه مزيتي است پس نيابند آن را مگر به اينكه براي آن قرعه اندازند حتماً بر آن قرعه می‌اندازند.

۱۵- محافظت بر نماز صبح و عصر به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « مَنْ صَلَّى الْبَرْدَيْنِ دَخَلَ الْجَنَّةَ»[۱۸]كسي كه بردين (يعني نماز عصر و صبح) را بخواند به بهشت داخل می‌شود.

۱۶- مداومت بر نماز ضحي به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « يُصْبحُ على كُلّ سُلامَى مِنْ أحَدِكُمْ صَدَقَةٌ، فَكُلُّ تَسْبِيحَةٍ صَدَقَةٌ، وكُلّ تَحْمِيدَةٍ صَدَقَةٌ، وكُلُّ تَهْلِيلَةٍ صَدَقَةٌ، وكُلُّ تَكْبِيرَةٍ صَدَقَةٌ، وَأَمْرٌ بالمَعْرُوفِ صَدَقَةٌ، وَنَهْيٌ عَنِ المُنْكَرِ صَدَقَةٌ، وَيجْزِىءُ مِن ذلكَ ركْعَتانِ يَرْكَعُهُما منَ الضُّحَى »[۱۹] بر هر بندي از بندهاي وجود انسان صدقه لازم می‌گردد. پس هر تسبيحي (سبحان الله گفتن) و هر تحميدي (الحمدالله گفتن) و هر تهليلي (لا اله الا الله گفتن) و هر تكبيري صدقه است و امر به معروف و نهي از منكر صدقه است و به جاي همه‌ي اينها دو ركعتي كه شخص در چاشتگاه بگزارد بسنده است.

۱۷- مداومت بر نماز سنت‌هاي راتبه (سنت قبليه و بعديه نمازهاي فرض) به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم «ما من عبد مسلم يصلي لله تعالى كل يوم اثنتي عشرة ركعة تطوعًا من غير الفريضة، إلا بنى الله له بيتًا في الجنة»[۲۰] هيچ بنده‌ي مسلماني نيست كه روزانه۱۲ ركعت نافله غير از فريضه براي خداي تعالي بگزارد مگر اينكه خداوند برايش در بهشت خانه‌ می‌سازد.

۱۸- خواندن نماز سنت در خانه به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم «صَلَّوْا أَيُّهَا النَّاس فِي بُيُوتِكُمْ فَإِنَّ أَفْضَلَ صَلَاةِ الْمَرْءِ فِي بَيْتِهِ إِلَّا الْمَكْتُوبَةَ»[۲۱]اي مردم در خانه‌هايتان نماز بخوانيد، بدرستي كه با فضيلت‌ ترين نماز، نماز شخص در خانه‌اش است غير از نماز‌هاي فرض.

۱۹- ازدياد صدقه به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم «الصَّدَقَةُ تُطْفِئُ الْخَطِيئَةَ كَمَا يُطْفِئُ الْمَاءُ النَّارَ»[۲۲] صدقه گناه را پاك می‌‌كند همانطور كه آب، آتش را خاموش می‌كند.

۲۰- حرص بر اينكه در پنهاني صدقه بدهد به خاطر اينكه پيامبر صلی الله علیه و سلم يكي از هفت گروهي كه در سايه عرش الهي قرار می‌گيرند را شخصي معرفي كرده كه صدقه پنهاني می‌دهد طوري كه هيچ كس نمی‌فهمد «وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فَأَخْفَاهَا حَتَّى لَا تَعْلَمَ يَمِينُهُ مَا تُنْفِقُ شِمَالُهُ »[۲۳].

۲۱- صله ارحام به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « الرَّحِمُ مُعَلَّقَةٌ بِالْعَرْشِ ، تَقُولُ : مَنْ وَصَلَنِي وَصَلَهُ اللَّهُ ، وَمَنْ قَطَعَنِي قَطَعَهُ اللَّهُ»[۲۴] رحم(خويشاوندي) بر عرش معلق و آويزان بوده و می‌گويد آنكه مرا پيوسته دارد خدا او را پيوسته دارد و آنكه مرا می‌بُرد خدا او را ببُرد.

۲۲- عيادت مريض به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « مَنْ عَادَ مَرِيضًا لَمْ يَزَلْ فِي خُرْفَةِ الْجَنَّةِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا خُرْفَةُ الْجَنَّةِ قَالَ جَنَاهَا »[۲۵] مسلمان اگر برادر بيمارش را عيادت نمايد هميشه در خرفه‌ي بهشت است تا بازگردد گفته شد يا رسول الله خرفه‌ي بهشت چيست؟ گفت ميوه‌اش كه چيده می‌شود.

۲۳- اصلاح بين مردم بدليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِأَفْضَلَ مِنْ دَرَجَةِ الصِّيَامِ وَالصَّلَاةِ وَالصَّدَقَةِ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِصْلَاحُ ذَاتِ الْبَيْنِ فَإِنَّ فَسَادَ ذَاتِ الْبَيْنِ هِيَ الْحَالِقَةُ»[۲۶] آيا آگاه نكنم شما را به چيزي كه از روزه گرفتن و نماز خواندن و صدقه دادن با فضيلت‌تر است گفتند: بله، اي رسول خدا، گفت اصلاح بين مردم (صلح و آشتي دادن) بدرستي كه فساد ذات بين (قطع ارتباط بين مردم) آن از بين برنده است (هلاك كننده است)

۲۴- شركت در مجلس ذكر و تعليم به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « لَا يَقْعُدُ قَوْمٌ يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا حَفَّتْهُمُ الْمَلَائِكَةُ ، وَغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ ، وَنَزَلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينَةُ ، وَذَكَرَهُمُ اللَّهُ فَيْمَنْ عِنْدَهُ»[۲۷] هيچ گروهي نمي‌نشينند كه ذكر خدا را نمايند مگر اينكه ملائكه آنان را احاطه نموده و رحمت آنها را مي‌پوشاند و برايشان آرامش و سكون فرود آيد و خداي متعال انها را در پيش كساني كه نزد اويند ياد فرمايد.

۲۵- ياري رساندن به مردم به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا ، نَفَّسَ اللَّهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ»[۲۸] كسي كه مشكلي از مشكلات دنيوي مسلماني را حل نمايد خداوند مشكلي از مشكلات روز قيامت او را حل می‌كند.

۲۶- احسان به همسايه به خاطر قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ»[۲۹] كسي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد پس بايد همسايه‌اش را گرامی بدارد.

۲۷- حفظ زبان به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ»[۳۰] كسي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد پس بايد يا خير بگويد يا ساكت شود. همچنين به دليل اين قول پيامبر صلی الله علیه وسلم «ان العبد ليتكلم بالكلمة ما يتبين فيها يزل بها الي النار أبعد مما بين المشرق و المغرب»[۳۱] هر آئينه بنده‌اي كلمه‌اي را بر زبان می‌آ‌ورد كه در مورد آن نمی‌انديشد، و به سبب ان به جهنم می‌لغزد و دورتر از آنچه كه در ميان مشرق و مغرب است.

۲۸- تلاش و كوشش در عشر اواخر ماه رمضان و اعتكاف در مسجد به دليل « كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَخَلَ الْعَشْرُ أَحْيَا اللَّيْلَ وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ وَجَدَّ وَشَدَّ الْمِئْزَرَ»[۳۲] پيامبر صلی الله علیه وسلم وقتی ده آخر ماه رمضان می‌رسيد شب زنده‌داري می‌كرد و خانواده‌اش را بيدار می‌نمود و كمربند همت و تلاش خود را محكم می‌بست و به دليل «كَانَ رسول الله صلى الله عليه وسلم يَعْتَكِفُ الْعَشْرَ الْأَوَاخِرَ مِنْ رَمَضَانَ»[۳۳] رسول الله صلی الله علیه وسلم: در ده‌ي آخر ماه رمضان اعتكاف می‌نمود.

۲۹- قيام ليلة القدر به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم « مَنْ قَامَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»[۳۴] آنكه شب قدر را از روي ايمان و اخلاص زنده دارد گناهان گذشته‌اش آمرزيده می‌شود.

۳۰- روزه گرفتن ۶ روز از ماه شوال به دليل قول پيامبر صلی الله علیه وسلم: « مَنْ صَامَ رَمَضَانَ وأَتْبَعَهُ سِتًّا مِنْ شَوَّالٍ كَانَ كَصِيَامِ الدَّهْرِ» [۳۵] كسي كه رمضان را روزه بگيرد و بعد از آن شش روز را از شوال روزه بگيرد مثل اين است كه كل سال را روزه گرفته است.

در پايان اين نكته را متذكر می‌شويم كه اين فقط تعدادي از راههاي خير است كه اين جا بازگو نموده‌ايم وگرنه راههاي خير زياد است كه ما می‌توانيم آنها را نه تنها در رمضان بلكه در طول سال آن را انجام بدهيم چرا كه عبادت و بندگي و انجام كار خير فقط مخصوص رمضان نيست.

________________________________________
۱- رواه مسلم
۲- رواه البخاري
۳- رواه ابن ماجه (برخی از علما آنرا تضعیف و برخی دیگر حسن یا تصحیح نموده اند)
۴- رواه ابو داود
۵- رواه مسلم
۶- رواه مسلم
۷- رواه البخاري و مسلم
۸- رواه الترمذي
۹- رواه البخاري و مسلم
۱۰- رواه الترمذي
۱۱- رواه مسلم
۱۲- رواه الترمذي
۱۳- رواه البخاري
۱۴- رواه مسلم
۱۵- رواه مسلم
۱۶- رواه البخاری و مسلم
۱۷- رواه البخاری و مسلم
۱۸- رواه البخاری
۱۹- رواه مسلم
۲۰- رواه مسلم
۲۱- رواه البخاری
۲۲- رواه الترمذی
۲۳- رواه مسلم
۲۴- رواه البخاری و مسلم
۲۵- رواه مسلم
۲۶- رواه الترمذی
۲۷- رواه مسلم
۲۸- رواه مسلم
۲۹- رواه مسلم
۳۰- رواه مسلم
۳۱- رواه البخاری و مسلم
۳۲- رواه البخاری و مسلم
۳۳- رواه البخاری
۳۴- رواه البخاری و مسلم
۳۵- رواه البخاری و مسلم